Vi lever i eit samfunn der dei fleste er mobile. «Turistane» er mobile av fri vilje, alltid på reise til nye møter, nye venner, nye elskarar og kjærastar, nye opplevingar, konsertar og idrettskonkurransar, og nye reisemål. Vi søkjer ikkje varige forhold, vi har ikkje langvarige livsprosjekt, mykje er mellombels, og attraktiv ein stund, heilt til vi bestemmer oss for å dra vidare. Ein eg kjenner skreiv på FB at det var med stort vemod at han hadde kansellert 6 reiser, på ein dag ein typisk nettverkar og akademisk turist.
«Omstreifarane» er tvinga til mobilitet, fordi heimen deira vert øydelagt av krig, tørke, matmangel, eller overfløyming. Det kan sjølvsagt også vera at framtidsutsiktene er så vanskelege at ei farefull reise, eller flukt, kan synast som einaste utveg. Omstreifarane, eller vagabondane, er ikkje velkomne nokon stad. Dei møter stengde grenser, politi og tåregass, og piggtrådgjerder. Alle land kjemper om å gjera seg attraktive for turistane, men ingen ønsker å ta i mot flyktningane, eller vagabondane, alle desse som er tvinga til mobilitet.
Byar roper eit varsko om turistar
Turistane er attraktive for mottakarlanda fordi dei er individuelle konsumentar, og det einaste problemet med turistane er at dei kan bli for mange av dei på ein stad, slik at dei går i vegen for kvarandre og tråkkar ned og skadar både natur og bymiljø. Difor roper byar som Venezia, Barcelona, Dubrovnik og Bergen ut eit varsko om at dei ikkje kan ta imot ein mengde, ein stor sverm av turistar, som til og med berre kjøper småting, fordi dei har med seg alt om bord på Cruiseskipa.
omstreifarane er uansett tvinga til immobilitet i provisoriske leirar, der sjølvsagt eventuelle virus spreier seg fritt, og der all intensivbehandling manglar.
Turistar i kø, er framande for kvarandre, og opplever den andre turisten som ein stengsle for eigen mobilitet, og ei hindring for eigen fridom. I denne serien, eller køen av turistar finst det ingen solidaritet, og turistlivet inneheld ein kontradiksjon: Ideelt sett ønskjer kvar enkelt turist å vera åleine, men dei andre er viktige fordi det er mengda med turistar som gjer det attraktivt og lønnsamt å tilby gode restaurantar, museum og billige flyreiser. Altså, andre turistar er både eit vilkår for at eg sjølv kan vera ein turist, og nokre kryp, som skubbar seg fram og pustar meg i nakken.
Intensivbehandling manglar
Koronatiltaka er retta mot mobiliteten til turistane, for omstreifarane er det små endringar, dei er uansett tvinga til immobilitet i provisoriske leirar, der sjølvsagt eventuelle virus spreier seg fritt, og der all intensivbehandling manglar. Frå før er omstreifarane vant med at dei ikkje kan reisa vanlege turistreiser med raske fly og digre luksusskip. Alternativa for flyktningane er å kryssa havet i gummibåtar, berre for å bli internerte i avstengte leirar, og bli møtt med knyttenevar og stive blikk heller av opne hender og vennlege blikk.
Det er først og fremst rolla som «turistar» at vi opplever dei strenge kontrolltiltaka. Vi kan ikkje fly verda rundt, dei fleste grensene vert stengde, og vi misser muligheita til å vera konsumentar, alltid på reise for å finna nye produkt, spennande konsertar og god mat.
Ei alvorleg krise
Det blir ei alvorleg krise i reiselivet, turistnæringa, og flyselskap, restaurantar, hotell og kjøpesentera har vanskelege tider. Det er smått forbausande at turistane aksepterer denne immobiliteten, fordi informasjonen om Korona- viruset, seier at dette er ein alvorleg pandemi som fører til død for kanskje så mange som 5 % av oss, men samstundes skjer det noko som er moralsk uhyggeleg: Helsekommunikea har vore fleirtydige. Det blir både sagt at viruset er svært farleg, men også eit anna bodskap vert formidla.
Viruset er først og fremst skadeleg for dei ikkje-mobile, skrøpelege, sjuke, pleietrengjande og gamle. Dei unge friske og mobile har ingen ting å frykta, og vi kjem svært nær å hevda at desse immobile som er internerte i sin eigen kropp, har ein annan verdigheit enn dei friske, unge og mobile. Gamle skrøpelege skal døy snart uansett, og så lenge dødstala er avgrensa til dei skrøpelege, trege og immobile, har dei som er for det meste er frie, friske og mobile ingen ting å frykta, anna enn den ubehagelege smerta av å missa ein kjær skrøpeleg person.
Vi er tvinga inn i eit digitalt liv.
Ein ny kvardag
Men denne unntakstilstanden, fyller oss også med eit moralsk håp. Det er trass alt fantastisk å vera vitne til den solidariske dugnadsinnsatsen, også vår indre turist, ønskjer å renonsera på lysta til mobilitet for å beskytta dei immobile og mest sårbare av oss. Vi er bundne saman, som sårbare, skrøpelege og immobile. Alle opplever den same trusselen. Vi tar vare på kvarandre. Vi er vare andsynes kvarandre. Og vi må alle skapa nye rutinar, ei ny meining, og ein ny tryggleik, no når vi ikkje kan delta i offentlege institusjonar og vera i kroppsleg nærleik på offentlege møteplassar. Vi er tvinga inn i eit digitalt liv.
Men det kjem ein gong ein ny kvardag, kan henda med meir solidaritet enn før. Og med større rast og ro i livet, og verdsetjing av vennlege fellesskap. Ei krise kan også vitalisera en fornya solidaritet med menneska sin verdigheit i høgsetet, bortanfor pengeverdien som mobile turistar og konsumentar.
